[ホームページに戻る] [目次に戻る] [Al Esperanta Enhavo]

アイヌ語新聞「アイヌタイムズ」の記事「梅毒」
アイヌタイムズ第69号(2018年9月27日 アイヌ語ペンクラブ発行)7ページ~11ページから抜粋



Pánetasum
パネタスㇺ
梅毒
La sifiliso

注)アイヌタイムズの版権は、アイヌ語ペンクラブにあります。
La eldonrajto de AinuTimes apartenas al Ajnu-lingva PEN-Klubo.

注)1. 赤字は、アイヌ語です。
Ruĝa litero estas ajnu-lingva.
2. 赤字のイタリック文字は、日本語由来のアイヌ語外来語です。
Ruĝa kaj kursiva litero estas la fremdvorto originanta el la japana lingvo.

3.
外来語は、日本語ローマ字の99式ローマ字方式で表記しています。
La fremdvorto estas skribita laŭ la maniero "99-siki roomaĵi (japane)" de japana latina litero.
4. 緑字は、エスペラント(語)です。
Verda litero estas Esperanta.
Nigra litero estas japana.


"Pánetasum" motoho anak "Baidoku-toreponeema" sekor a=ye saikin ne ruwe ne.
「パネタスㇺ」 モトホ アナㇰ 「梅毒トレポネーマ」 セコㇿ ア・イェ 細菌 ネ ルウェ ネ。
梅毒は、「梅毒トレポネーマ」という細菌によっておきます。
Oni suferas de sifiliso kaŭze de la bakterio "pala treponemo".

Ne tasum kur tura oya kur ociw yakun ne utar Pánetasum kur ne an pe ne ruwe ne. "Toreponeema" kor menoko honkor wa nuwap kor ne tasum póho koturse ruwe ne.
ネ タスㇺ クㇽ トゥラ オヤ クㇽ オチウ ヤクン ネ ウタㇻ パネタスㇺ クㇽ ネ アン ペ ネ ルウェ ネ。 "トレポネエマ" コㇿ メノコ ホンコㇿ ワ ヌワㇷ゚ コㇿ ネ タスㇺ ポホ コトゥㇽセ ルウェ ネ。
感染者との性行為によって起き、出生時の母子感染による先天性梅毒もあります。
Koito kun infektito kaŭzas la malsanon, kaj povas esti, ke bebo havas denaskan sifilison pro infektiĝo de patrino ĉe la naskiĝo.

I=koturse okake ta 1-syuukan wano 13-syuukan pakno uturke ta a=ewén hi ka an nankor.
イ・コトゥㇽセ オカケ タ 1週間 ワノ 13週間 パㇰノ ウトゥㇽケ タ ア・エウェン ヒ カ アン ナンコㇿ。
感染後、約1週間から13週間で発症します。
Oni malsanaĝas inter 1 semajno kaj 13 semajnoj post infektiĝo.

Ne tasum or ta íne dankai (byouki) an ruwe ne.
ネ タスㇺ オッタ イネ 段階 (病期) アン ルウェ ネ。
梅毒は、4つの段階(病期)に分けられます。
La malsano dividiĝas en kvar stadioj.

Sine dankai (I=koturse okake ta 3-syuukan wano 3 cup pakno) síran kor: a=cisútu ninoninok ruwe ne. 6-syuukan an okake ta baidoku-kensa ani yousei-hannou an ruwe ne.
シネ 段階 (イ・コトゥㇽセ オカケ タ 3週間 ワノ 3 チュㇷ゚ パㇰノ) シラン コㇿ: ア・チストゥ ニノニノㇰ ルウェ ネ。6週間 アン オカケ タ 梅毒検査 アニ 陽性反応 アン ルウェ ネ。
第1期(感染後3週間 - 3か月)には、股の付け根のリンパ節が腫れ、6週間を超えると梅毒検査で陽性反応が出るようになります。
En la unua stadio (3 semajnojn - 3 monatojn post infektiĝo) limfonodoj de ingveno ŝvelas, kaj ekzameno de sifiliso fariĝas pozitiva post pli ol 6 semajnoj.

Tu dankai (I=koturse okake ta 3 cup wano 3 pa pakno) síran kor: A=netópake epitta rinpa-setu hup wa, mawekor=an wa, sinki=an wa, ora a=kirówsike arka hi ka an ruwe ne.
トゥ 段階 (イ・コトゥㇽセ オカケ タ 3 チュㇷ゚ ワノ 3 パ パㇰノ) シラン コㇿ: ア・ネトパケ エピッタ リンパ節 フㇷ゚ ワ、マウェコラン ワ、シンキ・アン ワ、オラ ア・キロウシケ アㇻカ ヒ カ アン ルウェ ネ。
第2期(感染後3か月 - 3年)には、全身のリンパ節が腫れる他に、発熱、倦怠感、関節痛などの症状がでる場合があります。
En la dua stadio (3 semajnojn - 3 monatojn post infektiĝo) limfonodoj en tuta korpo ŝvelas, kaj al la infektito povas okazi febro, malvigla sento kaj artika doloro.

A=netópake epitta kunne húre hup an wa kettok=an hi (Bara-sin) ka an.
ア・ネトパケ エピッタ クンネ フレ フㇷ゚ アン ワ ケットカン ヒ (バラ疹) カ アン。
全身に赤茶色の盛り上がった発疹(バラ疹)が現れることもあります。
Povas aperi ruĝe brunaj ŝvelaj erupcioj (rozeoloj) sur tuta korpo.

1 cup okake ta néwaanpe isam.
1 チュㇷ゚ オカケ タ ネワアンペ イサㇺ。
これは、1か月で消えます。
La rozeoloj malaperas post 1 monato.

Korka Konsei-bussitu ani a=tusáre ka somo ki yakun a=tumáma or un "Toreponeema" oka ruwe ne.
コㇿカ 抗生物質 アニ ア・トゥサレ カ ソモ キ ヤクン ア・トゥママ オルン 「トレポネーマ」 オカ ルウェ ネ。
しかし、抗生物質で治療しないとトレポネーマは体内に残っています。
Sed la treponemo restas en korpo se oni ne kuracas la malsanon per antibiotiko.

Tane sensinkoku or ta kouseibussitu na pirka kusu tasum utar porosere dai-3-ki dai-4-ki ne an kur moyo wa, ani ray kur ka moyo ruwe ne.
タネ 先進国 オッタ 抗生物質 ナ ピㇼカ クス タスㇺ ウタㇻ ポロセレ 第3期 第4期 ネ アン クㇽ モヨ ワ、アニ ライ クㇽ カ モヨ ルウェ ネ。
現代、先進国では、抗生物質の発達により、第3期、第4期に進行することはほとんどなく、死亡する例はまれです。
Nun en evoluintaj landoj pro evoluado de la antibiotiko la stadio preskaŭ ne progresas al la stadioj tria kaj la kvara. Kaj la infektitoj preskaŭ ne mortas pro sifiliso.

1999 pa ta asinno 1200 man pakno a=kotúrse utar oka kuni a=ramú.
1999 パ タ アシンノ 1200万 パㇰノ ア・コトゥㇽセ ウタㇻ オカ クニ ア・ラム。
梅毒は、1999年に新たに1200万人ほど感染したと考えられています。
Oni konjektas, ke ĉirkaŭ dek du milionoj da homoj nove infektiĝis je sifiliso en 1999.

Ne 90 % akkari an utar anakne, hattentozyoukoku un utar ne ruwe ne.
ネ 90% アッカリ アン ウタㇻ アナㇰネ、発展途上国 ウン ウタㇻ ネ ルウェ ネ。
その90%以上は発展途上国での感染です。
Pli ol 90% el ili estis infektitoj en la evoluantaj landoj.

1940-nendai ta Penisirin pirkano a=eywanke okake ta, ne tasum síno moyo ruwe ne.
1940年代 タ ペニシリン ピㇼカノ ア・エイワンケ オカケ タ、ネ タスㇺ シノ モヨ ルウェ ネ。
1940年代のペニシリンの普及以降、発症は劇的に減少しました。
De disvastigo de penicilino en la 1940-aj jaroj la infektiĝo draste malmultiĝis.

Korka 2000 pa okake ta usa oka mosir or ta ne tasum poro ruwe ne.
コㇿカ 2000 パ オカケ タ ウサ オカ モシㇼ オッタ ネ タスㇺ ポロ ルウェ ネ。
しかし、2000年以降、多くの国々で感染率が増加しつつあります。
Sed post la jaro 2000 en multaj landoj grandiĝas la proporcio de infektiĝo.

Mawekar wakutin isam wa, koukinyaku ani a=pirkare yakka syuusei-meneki a=koré eaykap. Suy i=koturse hi ka an ruwe ne.
マウェカㇻ ワクチン イサㇺ ワ、抗菌薬 アニ ア・ピㇼカレ ヤッカ 終生免疫 ア・コレ エアイカㇷ゚。スイ イ・コトゥㇽセ ヒ カ アン ルウェ ネ。
有効なワクチンは存在せず、抗菌薬の投与により治癒しても終生免疫は得られず、再感染が起きることがあります。
Ne ekzistas efika vakcino. Pro tio se oni kuracas la malsanulojn per kontraŭmikroba medikamento, oni ne gajnas dumvivan imunecon, kaj povas esti, ke oni reinfektiĝos je la malsano.

Nihon or ta ne tasum utar anak 2010 pa wano poro wa, 2017 pa ta 5000 akkari utar oka ruwe ne. Te pakno ne tasum kur inne pa anakne, 1973 pa ta an okake ta easir an pe ne ruwe ne.
日本 オッタ ネ タスㇺ ウタㇻ アナㇰ 2010 パ ワノ ポロ ワ、2017 パ タ 5000 アッカリ ウタㇻ オカ ルウェ ネ。テ パㇰノ ネ タスㇺ クㇽ インネ パ アナㇰネ、1973 パ タ アン オカケ タ エアシㇼ アン ペ ネ ルウェ ネ。
日本における感染者は2010年頃より増加していて、2017年に5,000人を超えましたが、これは1973年以来44年ぶりでした。
Infektitoj en Japanio multiĝas de ĉirkaŭ 2010, kaj la nombro superis kvin mil en 2017. Tio okazis 44 jarojn depost 1973.

Ne byougentai a=netópake wano san akusu nani ray wa isam ruwe ne. Kusu, uneno an a=oype p a=eywanke yakka, uneno an a=mi p a=mi yakka, uneno an benza a=eywanke yakka, uturano sus=an yakka, ranmano i=koturse ka somo ki.
ネ 病原体 ア・ネトパケ ワノ サン アクス ナニ ライ ワ イサㇺ ルウェ ネ。クス、ウネノ アン ア・オイペㇷ゚ ア・エイワンケ ヤッカ、ウネノ アン ア・ミㇷ゚ ア・ミ ヤッカ、ウネノ アン 便座 ア・エイワンケ ヤッカ、ウトゥラノ スサン ヤッカ、ランマノ イ・コトゥㇽセ カ ソモ キ。
この病原体は体外に排出されると急速に死ぬことから、日常生活における、食器や衣類の共有、トイレの便座、入浴からの感染は一般にないと言われています。
La mikroboj (pala treponemo) rapide mortas ekster homa korpo. Tial oni diras, ke oni ĝenerale ne infektiĝas je la malsano pro komunaj manĝiloj, vestoj, neceseja seĝo kaj bano.

Amerika néno, Nihon or ta ne yakka, 2012 pa ta, okkayo utar ukociw kusu koturse hi anakne, te pakno iyotta poronno an sekor a=ye ruwe ne.
アメリカ ネノ、日本 オッタ ネ ヤッカ、2012 パ タ、オッカヨ ウタㇻ ウコチウ クス コトゥㇽセ ヒ アナㇰネ、テ パㇰノ イヨッタ ポロンノ アン セコㇿ ア・イェ ルウェ ネ。
アメリカのように、日本でも、2012年には男性同士の性交渉が原因と推測される感染例が最も多く報告されました。
La 2012an en Japanio oni plej multe raportis ekzemplojn pri la infektiĝo pro samseksaj interrilatoj inter viroj kiel en Usono.

2012 pa wano 2016 pa pakno, okkayo menoko ukociw kusu koturse hi ekuskonna poro ruwe ne.
2012 パ ワノ 2016 パ パㇰノ、オッカヨ メノコ ウコチウ クス コトゥㇽセ ヒ エクㇱコンナ ポロ ルウェ ネ。
2012~2016年にかけて報告されたデータからは、男女間の性交渉による感染が急激に増加してました。
Laŭ datumo inter 2012 kaj 2016 oni komprenis, ke la infektiĝo pro aliseksaj interrilatoj rapide multiĝis.

Nihon or ta, 2006 pa wano 2010 pa pakno 700 tasum utar pakno oka hike, 2011 pa ta 827 utar, 2014 pa ta 1661 utar, 2017 pa ta 5770 utar an ruwe ne.
日本 オッタ、2006 パ ワノ 2010 パ パㇰノ 700 タスㇺ ウタㇻ パㇰノ オカ ヒケ、2011 パ タ 827 ウタㇻ、2014 パ タ 1661 ウタㇻ、2017 パ タ 5770 ウタㇻ アン ルウェ ネ。
日本では、2006~2010年に感染者が700名ほどであったものが、2011年には827名、2014年には1661名、2017年には5770名となっています。
En Japanio de 2006 ĝis 2010 infektitoj estis ĉirkaŭ 700. Kaj 827 en 2011, 1661 en 2014 kaj 5770 en 2017.

Ne oruspe anak, sensin-koku or ta Nihon or ta patek a=nure ruwe ne.
ネ オルㇱペ アナㇰ、先進国 オッタ 日本 オッタ パテㇰ ア・ヌレ ルウェ ネ。
この傾向は海外の先進国においては報告されておらず国際的には特殊です。
Tian multiĝemon oni ne raportis en aliaj evoluintaj landoj. Tio estas unika internacie.

Okkayo tasum kur anak 25 pa wano 29 pa pakno poro wa, menoko tasum kur anak 20 pa wano 24 pa pakno poro ruwe ne.
オッカヨ タスㇺ クㇽ アナㇰ 25 パ ワノ 29 パ パㇰノ ポロ ワ、メノコ タスㇺ クㇽ アナㇰ 20 パ ワノ 24 パ パㇰノ ポロ ルウェ ネ。
男性は25~29歳、女性は20~24歳の感染者が多くなっています。
Multaj estas infektitoj de viroj 25 - 29 jaraj, de virinoj 20 - 24 jaraj.

Menoko koturse wa nuwap akusu, ne ponpe ka koturse hi ka an ruwe ne (Senteisei-baidoku).
メノコ コトゥㇽセ ワ ヌワㇷ゚ アクス、ネ ポンペ カ コトゥㇽセ ヒ カ アン ルウェ ネ (先天性梅毒)。
若い女性に感染が広がるのと同時に、「先天性梅毒」の赤ちゃんの出生も増加しました。
La malsano invadas junajn virinojn kaj samtempe naskokvanto de beboj kun denaska sifiliso multiĝas.

Hokkaidou or ta ne yakka, 2010 pa pakno wano poro ruwe ne. 2006 pa wano 2010 pa pakno 10 tasum utar pakno oka hike, 2011 pa ta 21 utar, 2014 pa ta 58 utar, 2017 pa ta 110 utar an ruwe ne.
北海道 オッタ ネ ヤッカ、2010 パ パㇰノ ワノ ポロ ルウェ ネ。2006 パ ワノ 2010 パ パㇰノ 10 タスㇺ ウタㇻ パㇰノ オカ ヒケ、2011 パ タ 21 ウタㇻ、2014 パ タ 58 ウタㇻ、2017 パ タ 110 ウタㇻ アン ルウェ ネ。
北海道においても、2010年頃から増加しており、2006~2010年に感染者が10名ほどであったものが、2011年には21名、2014年には58名、2017年には110名となっています。
Ankaŭ en Hokkajdo de ĉirkaŭ 2010 multiĝas infektitoj. De 2006 ĝis 2010 la nombro estis ĉirkaŭ 10. Sed 21 en 2011, 58 en 2014 kaj 110 en 2017.

Hokkaidou or ta, okkayo anak 30-dai, menoko 20-dai or ta iyotta ne tasum kur poro ruwe ne.
北海道 オッタ、オッカヨ アナㇰ 30代、メノコ 20代 オッタ イヨッタ ネ タスㇺ クㇽ ポロ ルウェ ネ。
また、北海道では男性は30歳代、女性は20歳代が最も多くなっています。
Kaj en Hokkajdo la plejmultaj infektitoj viraj estas tridekkelkjaraj, kaj tiuj virinaj estas dudekkelkjaraj.

Pánetasum a=ysamka kuni, ney wa arki ya ka a=erámpewtek utar tura iteki ociw yan. Ora kondoomu eywanke yan.
パネタスㇺ ア・イサㇺカ クニ、ネイ ワ アㇻキ ヤ カ ア・エランペウテㇰ ウタㇻ トゥラ イテキ オチウ ヤン。オラ コンドーム エイワンケ ヤン。
梅毒の予防については、不特定多数との性行為の自粛、コンドームの着用が有効であると言われています。
Oni diras, ke taŭgas jenaj rimedoj por preventi sifilison. Ne havu seksajn interrilatojn arbitre kun multaj homoj. Uzu kondomon.

Néwaanpe túnasno a=pa wa a=tusáre kuni p ne.
ネワアンペ トゥナㇱノ ア・パ ワ ア・トゥサレ クニ ㇷ゚ ネ。
また、予防、早期発見、早期治療が肝要と思います。
Kaj estas grave, preventi, frue malkovri kaj kuraci la malsanon.


アイヌ語の表記は、基本的には『アコㇿイタㇰ アイヌ語テキスト1』(1994)の表記法に従っています(例外もあり)。アイヌ語例外アクセントには、ローマ字にアクセント記号を付けました。外来語のローマ字表記(斜体)は、表記を統一せず執筆者に一任しました。(ここの掲載文については、日本語は公益社団法人・日本ローマ字会の99式ローマ字表記法に準拠してます。)固有名詞の先頭文字は大文字としました。また、ローマ字の文頭文字も大文字にしました。



アイヌタイムズをご購入していただける方がお知り合いでいらっしゃいましたら、お声をかけていただけると大変うれしく思います。

(購読連絡先:〒055-0101 北海道平取町二風谷80-25 萱野志朗宛)

ĉetu nian la ajnuan gazeton "Ainutimes", ni petas.
Abonkotizo: 1500 enoj 4 numere (nur ajnua versio),
2300 enoj 4 numere (ajnua kaj japana versio)

Varbu la ajnu-lingvajn kontribuojn de legantoj, ni petas.
La temo, la formo, la paĝoj estas libera, kaj ni povas helpi viajn komponaĵojn.
(Kontakto) Poŝtkodo: 047-0033,
Adreso: HAMADA Takaŝi
1-32-136, Tomioka, Otaru-ŝi, Hokkajdo,
e-poŝto: (japane),
TTT-ejo: https://otarunay.at-ninja.jp/taimuzu.html (japane)

Se vi kontaktu Esperante, jene.
e-poŝto: (Hokkajda Esperanto-Ligo)


[目次に戻る] [ホームページに戻る] [Al Esperanta Enhavo]