注）アイヌタイムズの版権は、アイヌ語ペンクラブにあります。
La eldonrajto de AinuTimes apartenas al Ajnu-lingva PEN-Klubo.

注）1. 赤字は、アイヌ語です。
Ruĝa litero estas ajnu-lingva.
2. 赤字のイタリック文字は、日本語由来のアイヌ語外来語です。
Ruĝa kaj kursiva litero estas la fremdvorto originanta el la japana lingvo.
3. 外来語は、日本語ローマ字の99式ローマ字方式で表記しています。
La fremdvorto estas skribita laŭ la maniero "99-siki roomaĵi (japane)" de japana latina litero.
4. 緑字は、エスペラント（語）です。
Verda litero estas Esperanta.
Nigra litero estas japana.

Dai-60-gou ka ta an "Dokuga (1)" ka nukar yan.
第65号　カ　タ　アン　「毒蛾（1）」　カ　ヌカㇻ　ヤン。
第65号にある「毒蛾（１）」もお読みください。
Vidu la artikolon "Dokuga (1)" en n-ro 65 de "Ainutimes". (kaj en n-ro 168 de Heroldo de HEL).

Dokuga anak Hokkaidou or ta Rumoi-nanbu wano Sorati-nanbu or kus wa Hidaka-nanseibu pakno oka ruwe ne.
毒蛾　アナㇰ　北海道　オッタ　留萌南部　ワノ　空知南部　オㇿ　クㇱ　ワ　日高南西部　パㇰノ　オカ　ルウェ　ネ。
北海道では、ドクガは留萌南部から空知南部を通って日高を結ぶ線の南西部にいます。
En Hokkajdo, t.e. la plej norda parto de Japanio, pli norde ol 41 gradoj de la norda latitudo, la specio eŭprokto (la scienca nomo Euproctis subflava, la japana nomo “Dokuga”), t.e. la japana venennoktopapilio aŭ la orienta herbar-noktopapilio, vivas pli sudokcidente de la linio ekiranta de suda parto de la regiono Rumoi tra suda parto de la regiono Soraĉi ĝis la regiono Hidaka.

Ora atuy teksam ta, poro nup ka ta, nupuri sut ta oka ruwe ne.
オラ　アトゥイ　テㇰサㇺ　タ、ポロ　ヌㇷ゚　カ　タ、ヌプリ　スッ　タ　オカ　ルウェ　ネ。
また、海岸線や平野部から低山地にかけての草原を中心に生息しています。
Kaj ĝi vivas ĉefe en herbejo de marbordo aŭ ebeno ĝis malalta monto.

Dukuga ikonpap ranma nup ka ta mawni ne ya, emawri (kiitigo) ne ya, noibara ne ya, baraka ram ni hamuhu e ruwe ne.
毒蛾　イコンパㇷ゚　ランマ　ヌㇷ゚　カ　タ　マウニ　ネ　ヤ、エマウリ（キイチゴ）　ネ　ヤ、ノイバラ　ネ　ヤ、バラ科　ラㇺ　ニ　ハムフ　エ　ルウェ　ネ。
ドクガの幼虫は、通常は、草原の中でハマナス、キイチゴ類、ノイバラなどバラ科の低木を食べています。
La eŭprokta larvo ordinare manĝas foliojn de malaltaj arboj de rozacoj kiel marborda rozo, rubusoj aŭ sovaĝa rozo en herbejo.

●アイヌ語追加

●Etutanne, ehumkotuy, siraw, kamuysoya sekor an gaityuu ka an. Néwaanpe opitta aynu or un arki kikir ne hike, dokuga anakne yayeraman sak no a=keré akusu ohonno okake ta a=kamí wen hi ka an ruwe ne.
●エトゥタンネ、エフㇺコトゥイ、シラウ、カムイソヤ　セコㇿ　アン　害虫　カ　アン。ネワアンペ　オピッタ　アイヌ　オルン　アㇻキ　キキㇼ　ネ　ヒケ、毒蛾　アナㇰネ　ヤイェラマン　サㇰ　ノ　ア・ケレ　アクス　オホンノ　オカケ　タ　ア・カミ　ウェン　ヒ　カ　アン　ルウェ　ネ。
蚊、ブユ、アブ、スズメバチなどの昆虫は人に向かってくる昆虫です。しかし、ドクガは、人に向かってきません。気づかないうちにさわってしまい、その後しばらくしてから皮膚炎を発症するという厄介な昆虫です。
Homon celas insektoj kiel moskitoj, simulioj, tabanoj, vespoj kaj aliaj. Sed la eŭprokto ne celas homon. Tamen, se oni tuŝas ĝin senkonscie, post iom da tempo ĝi kaŭzas haŭtinflamon(, aŭ dermatiton). Tiel ĝi embarasas homon.

Ranma kinakar neya cep peraykar neya a=ki kus nup ka un paye=an yak easir iyaykipte p ne ruwe ne.
ランマ　キナカㇻ　ネヤ　チェㇷ゚　ペライカㇻ　ネヤ　ア・キ　クㇱ　ヌㇷ゚　カ　ウン　パイェ・アン　ヤㇰ　エアシㇼ　イヤイキㇷ゚テ　ㇷ゚　ネ　ルウェ　ネ。
つまり、普段は山菜探りや釣りなどでこのような植物のある草むらに入らないと、被害にはあいません。
Oni ne suferas haŭtinflamon pro la eŭprokta veneno, inkluzive histaminon, krom se oni eniras en lokojn kun tiaspecaj plantoj por kolekti sovaĝajn legomojn aŭ kapti fiŝojn.

Korka, dokuga poronno an yakun, baraka ram ni patek somo ne, kuttar hamuhu ka susmawni hamuhu ka honoynoyep ka, nup ka ta an pe opitta e ruwe ne. Iki ayne, ranma soyne=an hi ta ne yakka iyaykipte ruwe ne. Néwaanpe e okere okake ta, toy neya cise piskan neya, eki ora kooen kor sibahu eun paye hi ka an ruwe ne.
コㇿカ、毒蛾　ポロンノ　アン　ヤクン、バラ科　ラㇺ　ニ　パテㇰ　ソモ　ネ、クッタㇻ　ハムフ　カ　スㇱマウニ　ハムフ　カ　ホノイノイェㇷ゚　カ、ヌㇷ゚　カ　タ　アン　ペ　オピッタ　エ　ルウェ　ネ。イキ　アイネ、ランマ　ソイネ・アン　ヒ　タ　ネ　ヤッカ　イヤイキㇷ゚テ　ルウェ　ネ。ネワアンペ　エ　オケレ　オカケ　タ、トイ　ネヤ　チセ　ピㇱカン　ネヤ、駅　オラ　公園　コㇿ　芝生　エウン　パイェ　ヒ　カ　アン　ルウェ　ネ。
ところが、ドクガは時に大発生すると、バラ科低木のみならず、イタドリ、グミ、タンポポなど草原にあるものはほとんど何でも食べるようになり、これらを食い尽くすと、畑や住宅地内、駅や公園の芝生へ行くことがあります。すると、普段の外出時にも被害が発生します。
Sed kiam okazas grandmultobliĝa apero de eŭproktoj, ili manĝas preskaŭ ĉiujn foliojn en harbaro enhavanta foliojn de ne nur malaltaj rozacoj, sed ankaŭ poligonoj, eleagnoj, leontodoj kaj aliaj. Formanĝinte la foliojn, ili iros al kulturita kampo, loĝejo kaj gazono en stacio kaj parko. Sekve de tio eĉ kiam homoj nur iras eksteren, la sufero povas okazi.

6 cup wano 7 cup atpake pakno ikonpap sukup wa surku-numa poro ruwe ne. 8 cup an kor sukup kikir ne an ruwe ne. Ne yakun, yayeyam=an yak pirka.
６　チュㇷ゚　ワノ　７　チュㇷ゚　アッパケ　パㇰノ　イコンパㇷ゚　スクㇷ゚　ワ　スㇽクヌマ　ポロ　ルウェ　ネ。８　チュㇷ゚　アン　コㇿ　スクㇷ゚　キキㇼ　ネ　アン　ルウェ　ネ。ネ　ヤクン、ヤイェヤㇺ・アン　ヤㇰ　ピㇼカ。
幼虫が大きくなって毒針毛の数が増え、かつ分散・移動する6～7月初めと、成虫期の8月には注意が必要です。
De junio ĝis la komenco de julio la larvo kreskas kaj la venenaj haroj multiĝas, kaj ĝi disiras kaj transmoviĝas. En aŭgusto ĝi fariĝas matura. Tiam oni devas atenti la venenajn harojn.

Dukuga poronno an okake ta, nep a=ki yakka pirkano a=kar ka eaykap.
毒蛾　ポロンノ　アン　オカケ　タ、ネㇷ゚　ア・キ　ヤッカ　ピㇼカノ　ア・カㇻ　カ　エアイカㇷ゚。
幼虫が大発生した後には、有効な防除法はありません。
Sed kontraŭ grandmultobliĝa apero de larvoj, ne troviĝas efika metodo forigi ilin.

Yakuzai a=eywanke hike kusu, a=rayke wa sat ikonpap kor surku-numa rérasuye wa, ikonpap somo a=keré yakka a=kamkasike a=wente hi ka an ruwe ne.
薬剤　ア・エイワンケ　ヒケ　クス、ア・ライケ　ワ　サッ　イコンパㇷ゚　コㇿ　スㇽクヌマ　レラスイェ　ワ、イコンパㇷ゚　ソモ　ア・ケレ　ヤッカ　ア・カㇺカシケ　ア・ウェンテ　ヒ　カ　アン　ルウェ　ネ。
薬剤を散布しても、死んで乾いた幼虫の毒針毛が風に舞い、幼虫と接触しなくても皮膚炎を発症します。
Eĉ se oni disverŝas insektomortigilon, la venenaj haroj de mortigitaj sekaj larvoj portiĝas laŭ la vento, kaj okazas haŭtinflamo sen tuŝeto sur la larbo.

Kusu, ene an hi etok ta dokuga isam kuni p ne ruwe ne.
クス、エネ　アン　ヒ　エトㇰ　タ　毒蛾　イサㇺ　クニ　ㇷ゚　ネ　ルウェ　ネ。
そのため、こうなる前にドクガを発生させないようにしなければなりません。
Tial antaŭ tio oni devas fari, por ke eŭproktoj ne aperu multege.

Ranma ikonpap e kuttar noibara kiitigo a=mosekar ruwe ne.
ランマ　イコンパㇷ゚　エ　クッタㇻ　ノイバラ　キイチゴ　ア・モセカㇻ　ルウェ　ネ。
普段から、幼虫のエサとなるイタドリやノイバラ・キイチゴ類を刈ります。
Pro tio kutime oni devas falĉi poligonon, sovaĝan rozon kaj rubusojn, kiujn la larvo manĝas.

9 cup wano sir'oyapa 5 cup pakno ikonpap poronno uwekarpa ruwe ne. Ne hi ta sar neya mawni neya a=nonkar wa, ikonpap poro ya ka pon ya ka a=hunára wa, daihassei (poronno oka hi) ki ya ka somo ki ya ka a=eyáykosiramsuypa ruwe ne.
９　チュㇷ゚　ワノ　シㇼオヤパ　５　チュㇷ゚　パㇰノ　イコンパㇷ゚　ポロンノ　ウウェカㇻパ　ルウェ　ネ。ネ　ヒ　タ　サㇻ　ネヤ　マウニ　ネヤ　ア・ノンカㇻ　ワ、イコンパㇷ゚　ポロ　ヤ　カ　ポン　ヤ　カ　ア・フナラ　ワ、大発生（ポロンノ　オカ　ヒ）　キ　ヤ　カ　ソモ　キ　ヤ　カ　ア・エヤイコシラㇺスイパ　ルウェ　ネ。
次に、9月から越冬後の翌5月にかけて幼虫が集団を作っている時期に、草原やハマナスの回りなどを見回って、幼虫が多いか少ないか調べて、大発生するかどうか予想します。
De septembro ĝis la sekvajara majo post vintro, kiam la larvo amasiĝas, oni serĉas ĝin en herbejo, ĉe marborda rozo kaj aliaj. Tiel oni kontrolu, ĉu larvoj estas multaj aŭ malmultaj, kaj autaŭvidu, ĉu eŭproktoj multege aperos aŭ ne.

Ranma a=pa hi hokampa korka, poronno oka hi ta isayka no hempak pe ne yakka a=pa easkay.
ランマ　ア・パ　ヒ　ホカンパ　コㇿカ、ポロンノ　オカ　ヒ　タ　イサイカ　ノ　ヘンパㇰ　ペ　ネ　ヤッカ　ア・パ　エアㇱカイ。
通常だと、見つけるのは大変ですが、大発生時は簡単にいくつでも見つけることができます。
Ordinare oni malfacile trovas ilin, sed kiam ili multege aperas, oni facile trovas iom ajn.

Korka, néwaanpe a=pa kuni, ene a=hunára hi pirkano a=erámus kuni p ne ruwe ne. Tyounaikai ne yakka Sityouson ne yakka Tiiki epitta hoskino a=etókoyki wa a=pa yak pirka.
コㇿカ、ネワアンペ　ア・パ　クニ、エネ　ア・フナラ　ヒ　ピㇼカノ　ア・エラムㇱ　クニ　ㇷ゚　ネ　ルウェ　ネ。町内会　ネ　ヤッカ　市町村　ネ　ヤッカ　地域　エピッタ　ホㇱキノ　ア・エトコイキ　ワ　ア・パ　ヤㇰ　ピㇼカ。
しかし、調査には経験が必要で、町内会や市町村など地域ぐるみで、計画的・継続的に行うのが理想です。
Sed sperto estas necesa por esploro. Estas ideale, ke oni kontrolas tion intence kaj daŭre tra tuta loka komunumo, t.e. asocio de loĝantoj, municipo kaj aliaj.

A=hunára ayne ikonpap poronno oka hi a=eráman yakun, néyun póka túnasno yakuzai a=eywanke wa a=rayke ruwe ne.
ア・フナラ　アイネ　イコンパㇷ゚　ポロンノ　オカ　ヒ　ア・エラマン　ヤクン、ネユン　ポカ　トゥナㇱノ　薬剤　ア・エイワンケ　ワ　ア・ライケ　ルウェ　ネ。
調査の結果、大発生と判断された場合は、なるべく早く薬剤による駆除を行います。
Se oni konstatas multegan aperon de larvoj laŭ la kontrolo, oni detruas ilin per insektmortigilo kiel eble plej frue.

Ne hi ta, ikonpap utar patek eun yakuzai pirkano a=carpa wa, oya kikir a=koyki ka somo ki kuni p ne ruwe ne.
ネ　ヒ　タ、イコンパㇷ゚　ウタㇻ　パテㇰ　エウン　薬剤　ピㇼカノ　ア・チャㇻパ　ワ、オヤ　キキㇼ　ア・コイキ　カ　ソモ　キ　クニ　ㇷ゚　ネ　ルウェ　ネ。
その際、幼虫集団のみに直接十分な量の薬剤をかけるようにして、他の動物の生息地に影響を与えないようにします。
Tiam oni disŝprucigas insektmortigilon nur sur amaso da larvoj, por ke oni ne donu efikon al vivejo de aliaj animaloj.

Yakuzai a=eywanke eaykap uske ta, biniiru pukuro ani poro ikonpap taktak a=kisma hi ka an ruwe ne.
薬剤　ア・エイワンケ　エアイカㇷ゚　ウㇱケ　タ、ビニール　プクロ　アニ　ポロ　イコンパㇷ゚　タㇰタㇰ　ア・キㇱマ　ヒ　カ　アン　ルウェ　ネ。
また、薬剤が使用できない場所では、ビニール袋などを使って集団ごと捕まえたりします。
En neuzeblejo de insektmortigilo, oni povas kapti la amason per plasta sako aŭ aliaj.

Tyounaikai or ta, pirkano eyaykosiramsuypa kor nonkar wa an tiiki poronno oka ruwe ne.
町内会　オッタ、ピㇼカノ　エヤイコシラㇺスイパ　コㇿ　ノンカㇻ　ワ　アン　地域　ポロンノ　オカ　ルウェ　ネ。
町内会などで計画的に監視している地域も増えています。
Mutiĝas lokaj komunumoj kiel asocio de loĝantoj, kiuj intence observas tion.

Ora, hokenzyo anak, ikonpap a=rayke kusu ukoramkor wa, ikonpap poronno oka hi ta tyuuizyouhou i=nure ruwe ne.
オラ、保健所　アナㇰ、イコンパㇷ゚　ア・ライケ　クス　ウコラㇺコㇿ　ワ、イコンパㇷ゚　ポロンノ　オカ　ヒ　タ　注意情報　イ・ヌレ　ルウェ　ネ。
また、保健所では、駆除に関する相談に応じてくれますし、大発生時には注意情報も発信しています。
Kaj la sanitarejo konsultiĝas pri la detruo. Ĉe la multega apero de eŭproktoj ĝi anoncas informon pri la averto.

Satporo or ta Sapporosi-hokenzyo, Sapporosi-dobokubu, Isikarisityou-sapporo-doboku-gengyousyo, Hokkaidouritu-eisei-kenkyuuzyo anak turano taisaku-tiimu kar wa, ikonpap hunara ka ki, ene ikonpap a=rayke hi ukoramkor ka ki ruwe ne.
札幌　オッタ　札幌市保健所、札幌市土木部、石狩支庁札幌土木現業所、北海道立衛生研究所　アナㇰ　トゥラノ　対策チーム　カㇻ　ワ、イコンパㇷ゚　フナラ　カ　キ、エネ　イコンパㇷ゚　ア・ライケ　ヒ　ウコラㇺコㇿ　カ　キ　ルウェ　ネ。
札幌市の生息地城では、札幌市保健所、札幌市土木部、石狩支庁札幌土木現業所、北海道立衛生研究所が一緒に対策チームを作って、発生状況の調査をしたり、駆除などに取り組んでいます。
En la urbo Sapporo, la Urba Municipa Sanitarejo, la Urba Municipa Terkonstrua Sekcio, SapporoTerkonstrua Oficejo de Isikari-Filia Gubernia Oficejo kaj la Hokkajda Gubernia Instituto pri Publika Sano kune organizas teamon por plano kontraŭ la multega apero. Kaj ili jen esploras ekestan staton de la larvo jen traktas rimedon por detrui, kaj aliaj.

Dokuga a=keré (a=keré nankor) yakun, iteki yaykiki yan!
毒蛾　ア・ケレ（ア・ケレ　ナンコㇿ）　ヤクン、イテキ　ヤイキキ　ヤン！
もしドクガにさわってしまった（あるいはさわったかも知れない）時は、こすってはいけません！
Se vi hazarde tuŝetis la eŭprokton, vi devis ne froteti vian haŭton.

Iyotta hoskino a=kamkasike ciwre etok ta pon wakka ani surku-numa a=momka wa isam.
イヨッタ　ホㇱキノ　ア・カㇺカシケ　チウレ　エトㇰ　タ　ポン　ワッカ　アニ　スㇽクヌマ　ア・モㇺカ　ワ　イサㇺ。
まず、弱い流水で刺さる前の毒針毛を洗い流します。
Komence vi devas forlavi la venerajn harojn antaŭ enpiko en vian haŭton per malforta fluanta akvo.

Sekken koysumi ani ne numa a=kamkasike a=pekankere wa a=momka yakka pirka, gamu-teepu a=kotúkka wa a=uyna yakka pirka ruwe ne.
石鹸　コイスミ　アニ　ネ　ヌマ　ア・カㇺカシケ　ア・ペカンケレ　ワ　ア・モㇺカ　ヤッカ　ピㇼカ、ガムテープ　ア・コトゥッカ　ワ　ア・ウイナ　ヤッカ　ピㇼカ　ルウェ　ネ。
石鹸の泡で毒針毛を皮膚から浮かせて流したり、ガムテープに付着させるのも有効と考えられています。
Estas efike, ke vi jen flosigas kaj elfluigas la venerajn harojn el via haŭto en sapa ŝaŭmo, jen algluas ilin per glubendo.

Okake ta hihuka or ta paye=an yak pirka.
オカケ　タ　皮膚科　オッタ　パイェ・アン　ヤㇰ　ピㇼカ。
その後で、皮膚科を受診しましょう。
Post tio bonvole konsultu vian haŭtan kuraciston.

Isa anak a=montumu nu wa oro wa i=tusare ruwe ne. Kusu, mayayke usi ka pon no túnasno i=tusare wa i=kore nankor.
イサ　アナㇰ　ア・モントゥム　ヌ　ワ　オロ　ワ　イ・トゥサレ　ルウェ　ネ。クス、マヤイケ　ウシ　カ　ポン　ノ　トゥナㇱノ　イ・トゥサレ　ワ　イ・コレ　ナンコㇿ。
症状に応じて処置してくれるので、かゆみも少なく、早く完治します。
La kuracisto aranĝas taŭgan kuracadon laŭ la simptomo, tial vi komplete saniĝas frue en malmultaj jukoj.

Surku-numa us amip a=huráye yakka ne numa a=arúska eaykap hi ka an ruwe ne.
スㇽクヌマ　ウㇱ　アミㇷ゚　ア・フライェ　ヤッカ　ネ　ヌマ　ア・アルㇱカ　エアイカㇷ゚　ヒ　カ　アン　ルウェ　ネ。
毒針毛が付いた衣類は、素材にもよりますが、洗濯しても毒針毛を完全に除去するのは困難です。
Kvankam depende de la vestaj materialoj, estas malfacile, ke vi perfekte forigu la venerajn harojn el vestoj, eĉ se vi lavas.

Ne numa anak sat amip or ta sine pa pakno síran yakka surku an ruwe ne.
ネ　ヌマ　アナㇰ　サッ　アミㇷ゚　オッタ　シネ　パ　パㇰノ　シラン　ヤッカ　スㇽク　アン　ルウェ　ネ。
また、毒針毛は乾燥状態で1年以上無毒化されません。
Kaj vi ne povas nuligi venenon pro la venenaj haroj dum unu jaro en seka stato.

Naa pirkano e=eraman rusuy yakun, Hokkaidouritu-eisei-kenkyuuzyo kar hoomupeezi ka ta tokusyuu nukar yan!
ナア　ピㇼカノ　エ・エラマン　ルスイ　ヤクン、北海道立衛生研究所　カㇻ　ホームページ　カ　タ　特集　ヌカㇻ　ヤン！
なお、より詳しい情報は、北海道立衛生研究所のホームページの特集をご覧ください。
Se vi volas scii pli detalajn informojn, bonvole rigardu la specialajn paĝojn en retejoj de la Hokkajda Gubernia Instituto pri Publika Sano.

http://www.iph.pref.hokkaido.jp/topics/dokuga1/dokuga1.html

アイヌ語の表記は、基本的には『アコㇿイタㇰ　アイヌ語テキスト１』（1994）の表記法に従っています（例外もあり）。アイヌ語例外アクセントには、ローマ字にアクセント記号を付けました。外来語のローマ字表記（斜体）は、表記を統一せず執筆者に一任しました。（ここの掲載文については、日本語は公益社団法人・日本ローマ字会の99式ローマ字表記法に準拠してます。）固有名詞の先頭文字は大文字としました。また、ローマ字の文頭文字も大文字にしました。

ĉetu nian la ajnuan gazeton "Ainutimes", ni petas.
Abonkotizo: 1500 enoj 4 numere (nur ajnua versio),
2300 enoj 4 numere (ajnua kaj japana versio)

Varbu la ajnu-lingvajn kontribuojn de legantoj, ni petas.
La temo, la formo, la paĝoj estas libera, kaj ni povas helpi viajn komponaĵojn.
(Kontakto) Poŝtkodo: 047-0033,
Adreso: HAMADA Takaŝi
1-32-136, Tomioka, Otaru-ŝi, Hokkajdo,
e-poŝto: (japane),
TTT-ejo: https://otarunay.at-ninja.jp/taimuzu.html (japane)

Se vi kontaktu Esperante, jene.
e-poŝto: (Hokkajda Esperanto-Ligo)