[ホームページに戻る] [目次に戻る] [Al Esperanta Enhavo]

アイヌ語新聞「アイヌタイムズ」の記事「インフルエンザのお話」
アイヌタイムズ第57号(2013年5月27日 アイヌ語ペンクラブ発行)8ページ〜10ページから抜粋
アイヌタイムズ第57号日本語版(2014年11月9日 アイヌ語ペンクラブ発行)3ページから抜粋

Inhuruenza oruspe
インフルエンザ オルペ
インフルエンザのお話
Rakonto pri gripo

注)アイヌタイムズの版権は、アイヌ語ペンクラブにあります。

注)1. 赤字は、アイヌ語です。
2. 赤字のイタリック文字は、日本語です。相当することばが、アイヌ語にありませんでした。
3.
日本語ローマ字は、99式ローマ字を使用しています。
4. 緑字は、エスペラント(語)です。


Inhuruenza tasum motoho anak inhuruenza-uirusu sekor a=ye p ne ruwe ne.
インフルエンザ タス モトホ アナ インフルエンザウイルス セコ アイェ ネ ルウェ ネ。
インフルエンザという病気の原因は、インフルエンザウイルスと言われるものです。
La ka窘o de la malsano 'gripo' estas gripa viruso.

Newaanpe yayan omkekar somo ne no, nisapno 38℃ akkari mawekor=an wa, kisaske=an noyne, a=sapaha arka noyne, ora sinki=an noyne humas pe ne ruwe ne.
ネワアンペ ヤヤン オケカ ソモ ネ ノ、ニサノ 38℃ アッカリ マウェコラン ワ、キサケアン ノイネ、アサパハ アカ ノイネ、オラ シンキアン ノイネ フマ ペ ネ ルウェ ネ。
これは、普通の風邪とちがって、急激な38℃以上の発熱、悪寒、頭痛、全身倦怠感が起きます。
Malsanulo kun gripo, malsame de ordinara malvarmumo, ekhavas subitan febron, frostsenton, kapdoloron kaj korpan lacecon.

Hekattar anakne, ekuskonna yayerampewtek (kyuusei-nousyou) hi ka an. Onnekur utar anakne, ani yukram a=wente wa a=rayke hi ka an ruwe ne.
ヘカッタ アナネ、エクコンナ ヤイェラペウテ (急性脳症) ヒ カ アン。 オンネク ウタ アナネ、アニ ユラ アウェンテ ワ アライケ ヒ カ アン ルウェ ネ。
たまに、子供は急に意識がなくなり(急性脳症)、お年寄りは肺炎になって、亡くなる人もいます。
Malofte infanaj malsanuloj subite perdis konscion (subita encefalopatio), kaj maljunaj ekhavas pulmiton kaj mortas.

Hempak suy ka omke=an yakun, ne tasum i=koturse enitan pe ne (himatu-kansen).
ヘパ スイ カ オケアン ヤクン、ネ タス イコトゥセ エニタン ペ ネ (飛沫感染)。
咳をすると病気が広がり、これは「飛沫感染」と言われるものです。
Kiam infektito tusas, la malsano disvolvi゙as. Tio estas nomita "Transsendo per guteta kerno".

Orowano, a=tekehe uirusu us wa an yakun, nenkane* oya kur tekehe ka uirusu us wa uneno ne tasum i=koturse nankonna (Sessyoku-kansen).
オロワノ、アテケヘ ウイルス ウ ワ アン ヤクン、ナンコンナ オヤ ク テケヘ カ ウイルス ウ ワ ウネノ ネ タス イコトゥセ ナンコンナ (接触感染)。
手にウイルスが付くと病気が広がり、これは「接触感染」と言われるものです。(*ikiyaとしてましたが、nenkaneの間違いでした。)
Kiam la virso alglui゙as al aliulaj manoj, la malsano disvolvi゙as. Tio estas nomita "Transsendo per rekta kontakto". (*La anta秣 erara vorto "ikiya" estis anstata稱gita per "nenkane".)

Ene an kusu, soyke wa hosippa=an kor sekken ani yaske=an pe ne ruwe ne.
エネ アン クス、ソイケ ワ ホシッパアン コ 石けん アニ ヤケアン ペ ネ ルウェ ネ。
そのため、外から帰ってきた時は、石けんで手を洗うことは大事なことです。
Tial kiam oni revenas hejmon, estas grave, ke oni lavu la manojn per sapo.

Nihon or ta kespa sirmata kor 'kisetusei-inhuruenza' payokakamuy ek ruwe ne.
日本 オ タ ケパ シマタ コ 季節性インフルエンザ パヨカカムイ エ ルウェ ネ。
日本では、毎年、冬になると季節性インフルエンザは流行します。
En Japanio ンiu jare vintre sezoneca gripo disvolvi゙as.

Kespa an kor, hoskino 11 cup kes wano 12 cup pakno a=pa ruwe ne.
ケパ アン コ、ホキノ 11 チュ ケ ワノ 12 チュ パノ アパ ルウェ ネ。
通常、最初に11月下旬から12月までに発生します。
Ordinare unue ekde la fino de novembro ゙is decembro ゙i okazas.

Gakkou or ta mata-sini an hi ta, payokakamuy ka sini noyne an. Korka, sir'oyapa kor 1 cup wano 3 cup pakno tasum kur utar uweepak ta inne wa, iyotta poronno oka ruwe ne. Orowano, 4 cup wano 5 cup pakno, tasum kur moyo wa isam ruwe ne.
学校 オ タ マタシニ アン ヒ タ、パヨカカムイ カ シニ ノイネ アン。 コカ、シオヤパ コ 1 チュ ワノ 3 チュ パノ タス ク ウタ ウウェエパ タ インネ ワ、イヨッタ ポロンノ オカ ルウェ ネ。 オロワノ、4 チュ ワノ 5 チュ パノ、タス ク モヨ ワ イサ ルウェ ネ。
学校が冬休みの間はおさまり、翌年の1〜3月頃に増加しピークを迎えて4〜5月には流行は収まります。
En vintroferioj de elementa kaj meza lernejoj ゙i ンesas, ekde januaro ゙is marto ゙i disvolvi゙as kaj fari゙as pinto de la disvolvi゙o, kaj ekde aprilo ゙is majo ゙i maldisvolvi゙as.

Kansensyouhou sekor a=ye irenka an. Ne irenka ani, a=nisuk isa (teiten iryoukikan) 7 to pisno inhuruenza ani tasum kur piski wa, hempak kur ne ya ka hokenzyo eyutara ruwe ne.
感染症法 セコ アイェ イレンカ アン。 ネ イレンカ アニ、アニス イサ (定点医療機関) 7 ト ピノ インフルエンザ アニ タス ク ピキ ワ、ヘパ ク ネ ヤ カ 保健所 エユタラ ルウェ ネ。
感染症法という法律に従って、頼まれた医療機関が、7日ごとに(毎週)、インフルエンザ患者を数えて保健所に報告しています。頼まれた医療機関は、定点医療機関と言われるものです。
La la le゙o pri regando de infektaj malsanoj la petita medicina institucio raportas la nombron de gripaj malsanuloj al sanitarejon. La petita medicina institucio estas nomita la fiksita medicina institucio.

Hokkaidou or ta teiten-iryoukikan 227 pakno oka ruwe ne.
北海道 オ タ 定点医療機関 227 パノ オカ ルウェ ネ。
北海道には、227の定点医療機関があります。
En Hokkajdo trovi゙as 227 fiksitaj medicinaj institucioj.

Hokkaidou or ta hokenzyo 30 pakno oka hike, 2013 pa dai-3-syuu ne hi ta 24 hokenzyo or ta a=i=apapu kuni p ne (tyuuihou-reberu ne an) wa, 3 hokenzyo or ta asurani=an kuni p ne (keihou-reberu ne an) ruwe ne.
北海道 オ タ 保健所 30 パノ オカ ヒケ、2013 パ 第3週 ネ ヒ タ 24保健所 オ タ アイアパプ クニ ネ (注意報レベル ネ アン) ワ、3保健所 オ タ アスラニアン クニ ネ (警報レベル ネ アン) ルウェ ネ。
北海道には、30の保健所がありますが、2013年第3週には、24保健所で注意報レベルとなり、3保健所で警報レベルとなりました。
En Hokkajdo estas 30 sanitarejoj. Kaj en la 3-a semajno de 2013, en la distriktoj de 24 sanitarejoj fari゙is la nivelon de atento kaj en la distriktoj de 3 sanitarejoj fari゙is la nivelon de gardo.

Sine teiten-iryoukikan or ta, inhuruenza ani tasum kur 1 syuu utur ta waniw pakno an yakun, tyuuihou-reberu ne yak a=ye.
シネ 定点医療機関 オ タ、インフルエンザ アニ タス ク 1週 ウトゥ タ ワニウ パノ アン ヤクン、注意報レベル ネ ヤ アイェ。
1つの定点医療機関の平均インフルエンザ患者が10人を超えると、注意報レベルになります。
Kiam pli゙as pli ol 10 avera゙a gripaj malsanuloj en unu fiksita medicina institucio, en la distriktoj de la sanitarejo fari゙is la nivelon de atento.

Tyuuihou-reberu ne an yakun, 4 syuu pakno okake ta, tasum kur poronno oka nankor.
注意報レベル ネ アン ヤクン、4週 パノ オカケ タ、タス ク ポロンノ オカ ナンコ。
注意報レベルになると、4週間後までに、大きな流行になることがあります。
Kiam fari゙is la nivelon de atento, en 4 semajno povas esti multaj gripaj malsanuloj.

Sine teiten-iryoukikan or ta, inhuruenza ani tasum kur 1 syuu utur ta waniw ikasma hotnen pakno an yakun, keihou-reberu ne yak a=ye.
シネ 定点医療機関 オ タ、インフルエンザ アニ タス ク 1週 ウトゥ タ ワニウ イカマ ホッネン パノ アン ヤクン、警報レベル ネ ヤ アイェ。
1つの定点医療機関の平均インフルエンザ患者が30人を超えると、警報レベルになります。
Kiam pli゙as pli ol 30 avera゙a gripaj malsanuloj en unu fiksita medicina institucio, en la distriktoj de la sanitarejo fari゙is la nivelon de gardo.

Keihou-reberu ne an yakun, naa poronno patum sururke nankor.
警報レベル ネ アン ヤクン、ナア ポロンノ パトゥ スルケ ナンコ。
警報レベルになると、大きな流行が続くことがあります。
Kiam fari゙is la nivelon de gardo, povas estadi multaj gripaj malsanuloj.

Hosippa=an kor yaske=an. 50% or wa 60% orta situdo (ene maw teyne hi) a=kar. Pirkano sini=an wa poronno ipe=an. Pirkano yayeyam=an. Neyun poka aynu topaha tum un somo arpa=an, yak pirka.
ホシッパアン コ ヤケアン。 50% オ ワ 60% オタ 湿度 (エネ マウ テイネ ヒ) アカ。 ピカノ シニアン ワ ポロンノ イペアン。 ピカノ ヤイェヤマン。 ネユン ポカ アイヌ トパハ トゥ ウン ソモ アパアン、ヤ ピカ。
外出して帰ってきたら手洗いをしたり、50%〜60%の湿度にしたり、十分に休んだり、十分に食べたりして、体を大事にしたり、なるべく人ごみには行かないようにすると良いです。
Kiam vi revenas hejmen, vi lavu viajn monojn. La humideco de la ンambro estu de 50% ゙is 60%. Vi ripozu kaj man゙u sufiンe, por ke vi zorgu pri via korpo. Kaj vi ne iru en la homamason la稙ble. Tio estas bona.

Ora, inhuruenza-wakutin yobou-sessyu a=ki hi ka pirka ruwe ne.
オラ、インフルエンザワクチン 予防接種 アキ ヒ カ ピカ ルウェ ネ。
また、インフルエンザワクチンを予防接種することは大事です。
Kaj estas grave, vi ricevu gripan vakcinon.

Sessyu a=ki yakun, tasum eytasa wen ka somo ki nankor.
接種 アキ ヤクン、タス エイタサ ウェン カ ソモ キ ナンコ。
接種するとそんなに悪くなりません。
Se vi ricevas la vakcinon, vi ne fartas tre malbone.

Onne kur ki yak iyotta pirka.
オンネ ク キ ヤ イヨッタ ピカ。
特に高齢者にすることは良いことです。
Precipe estas bone, ke maljunuloj ricevas la vakcinon.



アイヌタイムズをご購入していただける方がお知り合いでいらっしゃいましたら、お声をかけていただけると大変うれしく思います。

(購読連絡先:〒055-0101 北海道平取町二風谷80-25 萱野志朗宛)


[目次に戻る] [ホームページに戻る] [Al Esperanta Enhavo]