[ホームページに戻る] [目次に戻る]
アイヌ語新聞「アイヌタイムズ」の記事「トリカブト」
(第25号、2003年(平成15年)4月7日(月)アイヌ語ペンクラブ発行 9〜11ページ引用)
(第25号日本語版、6月30日(月)アイヌ語ペンクラブ発行 3〜4ページ引用)


Surku
スク

Akonito


注)版権は、アイヌ語ペンクラブにあります。

注)1. 赤字は、アイヌ語です。
2. 赤字のイタリック文字は、日本語です。相当することばが、アイヌ語にありませんでした。
3.
山形記号「^」は、日本語の長母音を示しています。
4. 緑字は、エスペラント(語)です。



この文は、Shift_JIS X0213 のフォントを指定していません。

このページを表示させるには、Windows Me以前のシステムでのNetscape 3.x や 4.x azur(azurは Windows 98 〜)MacOS 9.2以前のシステムでのNetscape 3.x や 4.xiCabをお使いになり、Shift_JIS X0213 のフォントを指定してください。

Windows XPMacOS Xでは、azurを使うと、ユニコード3.2に準拠しているフォントを指定することによって、このShift_JIS X0213 に準拠したWebページを表示させることができます。
また、MacOS X ver10.4.11 〜でダウンロードされるSafari ver.3.0.4 〜 を用いると、表示→テキストエンコーディング→日本語(Shift JIS X0213)というエンコーディングが機能するようになりました。Unicode 3.2 に対応しているフォントで表示されます。MacOS X ver10.3 以前でダウンロードできるSafari ver.1.1では、Safari→環境設定→テキストエンコーディング→日本語(Shift JIS X0213)というエンコーディングが選択できましたが、機能してませんでした。

ソースを編集する時は、Alpha for Windows XP や Netscape Composer 4.78 for Windows Me や テキストエディット for MacOS X や Jedit X for MacOS Xをお使いください。



Torikabuto anak aynu itak ani surku sekor a=ye p ne ruwe ne.
トリカブト アナ アイヌ イタ アニ スク セコ アイェ ネルウェ ネ。

トリカブトをアイヌ語でスクと言います。
Oni nomas akoniton "surku " en la aina lingvo.

 

Surku ani kamuy neya yuk neya a=ronnu.
スク アニ カムイ ネヤ ユ ネヤ アロンヌ。

トリカブトの毒で熊や鹿などを獲りました。
lam oni kaptis kaj urson kaj cervon per akonitajo.

 

Surku us ay ani a=cotca kor, kamuy hoskino rayhocikacika, korka uwepakta kirorsak wa yaynutunnu wa, koysum tak ekupa kane, ayne ray ruwe ne.
スク ウ アイ アニ アチョッチャ コ、 カムイ ホキノ ライホチカチカ、 コカ ウウェパタ キロサ ワ ヤイヌトゥンヌ ワ、 コイス タ エクパ カネ、 アイネ ライ ルウェ ネ。

トリカブトの毒を付けた矢に,当たった熊は,最初は暴れるが,徐々に静かになり,気力を失って,口から泡を吹いて死にます。
Ia urso, trafita per la sago kun akonitajo, unue furiozas, iom post iom kvieti゙as, fari゙as malvigla, 畭穃as el bu痂, kaj mortas.

 

Cikoykip surkukamuy orowa a=ihoskire kuni a=ramu.
チコイキ スクカムイ オロワ アイホキレ クニ アラム。

スクカムイ(毒の神)が獲物を酔わせるからだと考えられていました。
Aino pensis, ke la akonita dio ebriigas kaptajon. Aino pensis, ke dio ekzistas en ajo neatingchla per homa sa゙o.

 

Ponno ponno huttat surku a=usi wa, a=parunpe ka ta newaanpe a=anu.
ポンノ ポンノ フッタッ スク アウシ ワ、 アパルンペ カ タ ネワアンペ アアヌ。

微量を笹の葉に塗り,舌にのせました。
Aino 疥iris sasan folion per iom da akonitajo, kaj metis ゙in sur lango.

 

Ne surku yupke ya ka, ani a=eraman ruwe ne.
ネ スク ユケ ヤ カ、 アニ アエラマン ルウェ ネ。

その毒が強いかどうかを,それによって知りました。
La tio aino kompronis, ンu ゙ia veneno estas forta a malforta.

 

Newaanpe "surku sapke"sekor a=ye.
ネワアンペ 「スク サケ」 セコ アイェ。

これは,「スク サケ(毒の塩梅を見る)」と言われます。
Aino nomas tion "surku sapke (Oni provas ゙ian venenon.)"

 

Nenkane a=utari surkukar=an kor, nani ray=an pe ne.
ネンカネ アウタリ スクカラン コ、 ナニ ラヤン ペ ネ。

私たちが間違って毒にかかると,すぐ死にます。
Se oni misprenas la venenon, tuj mortas.

 

Sunazawa Kura katkemat nuye hi ene oka hi:
砂沢クラ カッケマッ ヌイェ ヒ エネ オカ ヒ:

砂沢クラさんは,以下のように書きました:
S-ino SUNAZAIA Kura, ainino el la Hokkajda urbo Asahikawa, skribis jene:

 

"Pet turasi paye=as awa, un=ekari pon unarpe hoyupu wa san. pon acapo kukan sekor itak tek hoyupu oman.
「ペッ トゥラシ パイェア アワ、 ウネカリ ポン ウナペ ホユプ ワ サン。ポン アチャポ クカン セコ イタ テ ホユプ オマン。
 「若いおばさん,走ってきて,若いおじさん熊取りしかけにかかったと言って走った。
Post kiam juna onklo kaj juna onklino iris supren la rivero, la onklino kuris al ni malsupren kaj diras, ke la onklo estis trafita per kaptilo por urso,


 

Hampe totto sike pase wa iorawki sirepa=as awa isirkurante, pon acapo ene wa poka yaykar i ka koerampetek, ipa kor an.
ハンペ トット シケ パセ ワ イオラウキ シレパア アワ イシクランテ、 ポン アチャポ エネ ワ ポカ ヤイカ イ カ コエランペテ、 イパ コ アン。

父母は荷物が重くて遅く着きましたから,かわいそうに若いおじさん苦しんで身のやり場がないようにころがっていました。
Miaj gepatroj alvenis malfrue pro peza 畭r゙o, tial juna onklo suferis kaj ruli゙is kiel senhelpe.


 

Orwa kesto kesto ay pirihi mun sinrit ani kasi an=oyki yakka nani ekota wen kasuy.
オワ ケト ケト アイ ピリヒ ムン シンリッ アニ カシ アノイキ ヤッカ ナニ エコタ ウェン カスイ。

それから,毎日毎日,矢の傷,草の根で直したが,だんだん悪くなって,
Kaj tagon post tagon oni kuracis la vundon de sago per medicina herba radiko, sed pli kaj pli li malbonfartis.

 

Ponno pirka ikeka kanna suy wen. sine an ta tumam kasi huppa okere. ne to ta mawtuy."
ポンノ ピカ イケカ カンナ スイ ウェン。シネ アン タ トゥマ カシ フッパ オケレ。ネ ト タ マウトゥイ。」

少し良くなっても,また悪くなり,ある日からだ全体が腫れて,その日に亡くなりました。」
(『私の10代の思い出』砂沢クラ著 昭和58年 みやま書房 p.33-34)
Iom bonfartis, poste ree malbonfartis. En unu tago la korpo 疱elis kaj en la tago li mortis.
(Watasi no j薪ai no omoide (Rememoro on mia dekan jaron), vorkita de s-ino SUNAZAWA Kura, 1983, Miyama痂b, p.33-34)


 

Nakamoto Mutsuko katkemat ene hawean hi: "Kina naa pon hi ta surku ka ohawkina ka uneno an korka kina poro hi ta katuhu usinnano an."
中本ムツ子 カッケマッ エネ ハウェアン ヒ: 「キナ ナア ポン ヒ タ スク カ オハウキナ カ ウネノ アン コカ キナ ポロ ヒ タ カトゥフ ウシンナノ アン。」

中本ムツ子さんは以下のように言いました: 「トリカブトとニリンソウは、まだ小さいうちは似てます。 しかし、大きくなれば違いがはっきりします。 (『ウパクマ1』・中本ムツ子編・解説・片山龍峯 1999年片山言語文化研究所 p.59)
S-ino NAKAMOTO Mutuko, ainino el la Hokkajda urbo Titose, skribas jene:
"La akonito kaj la duflora anemono estas similaj kiam ili estas junaj. (La duflora anemono estas man゙ebla herbo.) Sed kiam ili kreskas, oni komprenas la malsamecon. (Upaskuma (Aina legendo), kompilita de s-ino NAKAMOTO Mutsuko, klarigita de s-ro KATAYAMA Tatumine, 1999,Katayama-Gengobunka-kenkj水瀰, p.59)


 

Paykar an kor ohawkina nonno hecirasa. ne nonno retar. cuk an kor surku nonno hecisara. ne nonno siwnin.
パイカ アン コ オハウキナ ノンノ ヘチラサ。 ネ ノンノ レタ。 チュ アン コ スク ノンノ ヘチサラ。 ネ ノンノ シウニン。

春になると,二リンソウの花が咲きます。 花は白です。 秋になると,トリカブトの花が咲きます。 花は紫です。
Printempe floras la duflora anemono. La koloro eatas blanka. A穰une floras la akonito. La koloro estas purpura.


 

Ohawkina kuttar ne korka, surku anak somo ne. surku kina a=yaku kor hura wen ruy korka, ohawkina somo hura wen.
オハウキナ クッタ ネ コカ、 スク アナ ソモ ネ。 スク キナ アヤク コ フラ ウェン ルイ コカ、 オハウキナ ソモ フラ ウェン。

ニリンソウの茎は中空ですが,トリカブトの茎は違います (編註: 中が随で塞がっています)。 トリカブトの茎は潰すと,ピリッと苦臭いがしますが,ニリンソウは刺激臭はありません。
Malplena estas la eno de duflora anemona tigo, sed plena estas tiu de akonila tigo. Se oni dispremas akonitan tigon, ゙i donas fian odoron. Sed duflora anemono ne donas tian odoron.

 

Surku motoho "Akonitin-gata Arukaroido" ne wa, ani sinkeisaib surkukar pe ne. surku a=e yakun, tukunne=an wa rewarewak=an ayne, ray=an ruwe ne.
スク モトホ 「アコニチン型アルカロイド」 ネ ワ、 アニ 神経細胞 スクカ ペ ネ。 スク アエ ヤクン、 トゥクンネアン ワ レワレワカン アイネ、 ラヤン ルウェ ネ。

トリカブトの毒成分である「アコニチン型アルカロイド」は,神経細胞に作用します(編註: 「神経毒」)。 トリカブトを食べると,体じゅうがしびれ,体が弱くなり,死にます。
Se oni dispremas akonitan tigon, ゙i donas fian odoron. Sed duflora anemono ne donas tian odoron. La nervoンelojn perturbas la akonita venena komponanto "alkaloido de akonitina tipo.

 

Kanp or ta surku Busi sekor a=ye kusuri ne a=kar. korka, surku an kusu isa patek a=eywanke somo ki yak wen ruwe ne.
漢方 オ タ スク 附子(ぶし) セコ アイェ クスリ ネ アカ。 コカ、 スク アン クス イサ パテ アエイワンケ ソモ キ ヤウェン ルウェ ネ。

漢方では,トリカブトから附子(ぶし)という薬が作られます。 しかし,毒があるので,医者しか使ってはいけません。
La ンina medicine oni faras la ンinan medikamenton Bu疂 (farita el seka radiko) el akonito. リi havas venenon, tial nur doktoro povas uzi ゙in.


[目次に戻る] [ホームページに戻る]